6 वी सामान्य विज्ञान 8.आपली अस्थिसंस्था व त्वचा Online Test

आपली अस्थिसंस्था व त्वचा
खालील ठळक मुद्दे अभ्यासा आणि सर्वात खाली चाचणी सोडविण्यासाठी क्लिक करा .....

● आपल्या शरीराच्या पोकळीमध्ये विविध इंद्रिय सुरक्षित असतात .मानवी सांगाडा मुळे आतील इंद्रियाचे संरक्षण होते, म्हणून मानवी सांगाडा हा संरक्षक कवच असतो.
● अस्थी म्हणजे हाड .शरीरातील कुठल्याही भागातील हाड मोडले तर त्याला अस्थिभंग असे म्हणतात .अस्थिभंग यामुळे वेदना होते व त्या भागावर सूज येते.
अस्थिभंग झालेल्या व्यक्तीला न हलवता वैद्यकीय उपचारासाठी घेऊन जातात.
क्ष-किरण प्रतिमा काढून नेमकी इजा कोठे झाली याबाबत माहिती  मिळवली जाते .
रोंन्टजेन या शास्त्रज्ञाने क्ष-किरणांचा शोध लावला.

● अस्थी संस्थेचे कार्य
> हाडा मुळे शरीराला आकार प्राप्त होतो.
>  शरीराला आधार मिळतो.
> यामुळे शरीरातील नाजूक इंद्रियाचे संरक्षण होते.
> हाडांमध्ये खनिजे आणि क्षार यांचा साठा केलेला असतो यामुळे शरीराची हालचाल होऊ शकते.

●हाडांची रचना-
हाडे कठीण आणि मजबूत असतात आणि त्यामधील कूर्चा लवचिक असतात .
हाडे अस्थि पेशींनी बनलेले असतात.
हाडांमध्ये कॅल्शियम कार्बोनेट आणि कॅल्शिअम फॉस्फेट ही खनिजे
असतात .
हाडांची लांबी व आकार हा प्रत्येक व्यक्तीनुसार बदलत जातो .
शरीराची वाढ होत असताना हाडे मजबूत होतात ,लांब होतात .एका विशिष्ट मर्यादेपर्यंत हाडांची वाढ होते. हाडांचे चार प्रकार पडतात- चपटी हाडे ,लहान हाडे, अनियमित हाडे ,लांब हाडे.

◆ मानवी अस्थिसंस्था
● मानवी कवटी -
मानवी कवटी मध्ये 22 हाडे असतात. त्यापैकी चेहऱ्यामध्ये 14 व डोक्यामध्ये 8 हाडे असतात .
हे मेंदूचे रक्षण करतात .

● छातीचा पिंजरा-
छातीच्या पिंजऱ्यामध्ये 25 हाडे असतात.
त्यापैकी बरगड्या मध्ये 24 व उरोस्थि म्हणून 1 हाड असते .

● पाठीचा कणा -
पाठीच्या कन्या मध्ये 33 मणके असतात.
हे चेता रज्जूचे संरक्षण करतात .

● उपांगे.
हातामध्ये प्रत्येकी 30 हाडे असतात .
पायामध्ये सुद्धा प्रत्येकी 30 हाडे असतात.
विविध काम आणि हालचाल करणे हे यांचे कार्य असते.

 प्रौढ माणसाच्या शरीरात 206 हाडे असतात.
 तर लहान मुलांच्या शरीरात 270 हाडे असतात.

◆ सांधा
शरीरातील दोन किंवा जास्त हाडे अस्थि बंधाने जेथे जोडली जातात अशा जोडणी ला सांधा म्हणतात. सांध्याचे प्रकार चल व अचल सांधे

◆ चल सांधे हालचाल करू शकतात
● बिजागरी चा सांधा
कोपर ,गुडघा ,हातापायाची बोटे यामध्ये बिजागरीच्या सांधा असतो .
हे 180 अंश कोनात हालचाल करतात.
● उखळीचा सांधा
खांदा ,खुबा याठिकाणी असतात.
हे 360 अंश कोनात हालचाल करू शकतात .
● सरकता सांधा -मनगट, घोटा.
हे सांधे एकमेकावर सरकणाऱ्या हाडांच्या मध्ये असतात.

 ◆ अचल सांधे
हालचाल न करणारे
उदाहरणार्थ कवटीची हाडे

◆ त्वचा
आपल्या शरीराचे बाह्य आवरण म्हणजे त्वचा होय.
त्वचा हे पाच ज्ञानेंद्रिये पैकी एक ज्ञानेंद्रिय आहे.
त्वचेमुळे मुळे आपल्याला स्पर्श ज्ञान होते

त्वचेची रचना

● त्वचेची रचना- त्वचेचे दोन थर असतात .
बाह्यत्वचा व अंतसत्वचा .
बाह्य त्वचा म्हणजे बाहेरचा थर असतो .
या थरांमध्ये मेलॅनिन हे रंगद्रव्य असते. अंतसत्वचामध्ये घर्मग्रंथी असतात.
ज्यामधून आपल्या शरीरातील घाम बाहेर पडतो.
त्याखाली रक्तवाहिन्या आणि चेतातंतू यांचे जाळे असते. व त्याखाली शरीराच्या तापमानाचे नियंत्रण करणारा थर असतो .

● त्वचेचे कार्य
शरीराच्या आतील भागाचे रक्षण करणे.
उष्णता व थंडी यापासून शरीराचे संरक्षण करणे. सूर्यप्रकाशाच्या साह्याने डी जीवनसत्व निर्माण करणे. शरीरातील आद्रता राखून ठेवण्याचे काम करणे. शरीरातून घामाचे उत्सर्जन करणे.
आणि शरीरातील पाण्याच्या प्रमाणाचे व तापमानाचे समतोल नियंत्रण करणे हे त्वचेचे कार्य असते .

त्वचेमध्ये घर्मग्रंथी असतात .या घाम तयार करण्याच्या ग्रंथी असतात .
शरीराच्या तापमानाचे संतुलन घामामुळे होते.
आपल्या शरीराचे तापमान नेहमी 37 अंश सेल्सिअस च्या जवळपास असते.


● वृद्धत्व
आल्यावर त्वचेवर सुरकुत्या पडतात. त्वचेखाली असणार्‍या चरबीचे प्रमाण कमी झाल्यामुळे या सुरकुत्या येतात.

● मेलॅनिन
मेलॅनिन हे रंगद्रव्य त्वचेतील विशिष्ट ग्रंथींमध्ये तयार होते .
या रंगद्रव्यामुळे त्वचेचा रंग ठरतो .
मेलॅनिन प्रखर उन्हातील अतिनील किरणांपासून आपले रक्षण करते.
ज्यांच्या शरीरामध्ये जास्त मेलॅनिन असते, त्यांची त्वचा गडद रंगाची असते.
वातावरणानुसार सुद्धा त्वचेचा रंग बदलतो.

चाचणी सोडवण्यासाठी
क्लिक करा